Dünya Bankası, emtia piyasasına ilişkin üç aylık raporunda, Gazze’deki krizin tırmanması durumunda petrol fiyatlarında şok yaşanabileceği ve varil fiyatının 157 dolara kadar çıkabileceği uyarısında bulundu.
Banka, savaşın devam etmesi halinde gıda fiyatlarının artabileceğini de kaydetti.
Raporda, Gazze savaşının başlangıcından bu yana petrol fiyatlarının yüzde 6 oranında arttığı, tarım ürünleri, çeşitli metaller ve diğer emtia fiyatlarının ise yüzde 6 oranında arttığı belirtiliyor. “neredeyse hiç değişmedi”kaydedildi.
Dünya Bankası, ekonomik büyümenin yavaşlamasının talebi azaltması nedeniyle küresel petrol fiyatlarının bu yılın son üç ayında varil başına ortalama 90 dolar, 2023’te ise varil başına ortalama 81 dolar olmasını bekliyor.
Emtia piyasasının geri kalanı için fiyatların 2025’te istikrara kavuşmadan önce gelecek yıl toplam yüzde 4,1 oranında düşeceği iddia ediliyor.
Arzın artması nedeniyle tarım ürünleri gelecek yıl daha ucuz olacak; Ana metal fiyatlarının da 2024 yılında yüzde 5 oranında azalması bekleniyor.
SAVAŞIN ARTIRILMASI PİYASALARI NASIL ETKİLER?
Dünya Bankası, Emtia Piyasalarına Genel Bakış raporunda, 1970’lerden bu yana bölgesel çatışmaları içeren tarihsel dönemlere dayanarak Gazze savaşı için üç risk senaryosunun ana hatlarını çizdi.
Buna göre en az felaket sonuç, küresel petrol arzının günde 500 bin ila 2 milyon varil arasında azalması ve fiyatların yüzde 3 ile yüzde 13 arasında artarak varil başına 93 ila 102 dolar aralığına çıkması olacaktır.
Durum 2003’teki Irak savaşına benzer şekilde daha da kötüleşirse, küresel petrol arzı günde 3 ila 5 milyon varil azalacak. Bu, petrol fiyatlarını ilk aşamada yüzde 21 ila yüzde 35 oranında artırarak varil başına 109 ila 121 dolar arasına çıkaracak.
1973’teki Arap petrol ambargosu ile karşılaştırılabilir “büyük aksama” Senaryoda küresel petrol arzı günde 6 ila 8 milyon varil azalacak. Bu, başlangıçta fiyatları yüzde 56 ila yüzde 75 oranında artırarak varil başına 140 ila 157 dolar arasına çıkaracak.
“GIDA GÜVENSİZLİĞİ TÜM DÜNYADA ARTIYACAK”
Indermit Gill, Dünya Bankası’nın baş ekonomisti ve kalkınma ekonomisinden sorumlu kıdemli lider yardımcısı. “Çatışmalar tırmanırsa, küresel ekonomi on yıllardır ilk kez ikili bir enerji şokuyla karşı karşıya kalacak. Bu sadece Ukrayna’daki savaştan değil, aynı zamanda Orta Doğu’dan da gelecek.”söz konusu.
Dünya Bankası Baş Ekonomist Yardımcısı ve Beklentiler Kümesi Yöneticisi Ayhan Köse, “Daha yüksek petrol fiyatları kaçınılmaz olarak daha yüksek gıda fiyatları anlamına geliyor. Petrol fiyatlarında ciddi bir şok yaşanırsa bu, gelişmekte olan birçok ülkede zaten yüksek olan gıda fiyatları enflasyonunu daha da yukarılara taşıyacaktır.”dedi.
Köşe, “Son çatışmanın tırmanması sadece bölgede değil, dünya çapında gıda güvensizliğini artıracak.”söz konusu.
Dünya Bankası, çatışmanın tırmanması halinde gelişmekte olan ülkelerdeki politika yapıcıların manşet enflasyondaki potansiyel artışı yönetmek için adımlar atması gerekeceğini kaydetti.
Banka, hükümetlerin gıda ve gübre ihracat yasakları gibi ticari kısıtlamalardan kaçınması gerektiğini, çünkü bunların genellikle fiyat dalgalanmalarını yoğunlaştırıp gıda güvensizliğini artırabileceğini söyledi.
